Het moet ‘anders’
Als adviseur gedragsverandering kom ik in organisaties wanneer er iets aan de hand is en de behoefte bestaat om dingen ‘anders’ te doen. Op dat moment ligt er vaak al een blauwdruk van een nieuwe structuur. Missie, visie, strategie en kernwaarden hangen aan de muur. Functies en bijbehorende competenties staan op papier. Medewerkers zijn verschoven, vervangen of verdwenen. Nu alleen het gedrag nog.. Want bij ‘anders’ organiseren hoort ook vaak ander gedrag. En gedrag laat zich wat moeilijker vertalen in schema’s, spreadsheets en structuren.
Trend
Een trend lijkt dat organisaties uit eigen gelederen mensen selecteren met als doel de business te helpen bij de gewenste gedragsverandering. Voordeel is dat dit betrokken mensen zijn die weten hoe de hazen lopen en dat ze ook zelf een belang hebben bij de organisatie. En dat is ook meteen het nadeel. Ze zijn behept met de oude cultuur en hun oordeel is gekleurd. Dit nadeel wordt vaak gecompenseerd door veel enthousiasme.
Verkondigers van het nieuwe woord
Vervolgens worden programma’s en methodieken ontworpen met klinkende namen waar de ambitie vanaf spat. Hiermee onder de arm, trekken de ‘helpers’ vervolgens als enthousiaste discipelen de organisatie in om het nieuwe woord te verkondigen.
Ratio en gevoel
De mensen in de organisatie begrijpen best dat verandering noodzakelijk is voor continuïteit, hogere winst, overleven of wat ook. Maar dat is de ratio. Bij ‘anders’ speelt vooral emotie een rol. Het gaat niet over begrijpen, maar over voelen!! We zijn nu eenmaal gewoontedieren, verslaafd aan onze eigen gedragspatronen. Zelfs wanneer iedereen positief tegenover de verandering staat, is het nog een hele klus om bijpassend gedrag te leren.
Echt contact
Het succes van deze gedragsverandering wordt dan ook niet bepaald door de inhoud van het programma, maar door het contact dat de helpers hebben met de mensen in de organisatie. Een vereiste voor echt contact, is dat je jezelf als persoon inbrengt in je rol als helper. Je intentie helder maken. Je eigen beleving en emotie laten zien. Pas dan ontstaat er wederkerigheid en is de kans het grootst dat de ander zichzelf ook open stelt, bereid is mee te gaan en er een dialoog ontstaat.
Interventies op gevoelsniveau
Dit inbrengen van jezelf kan soms erg kwetsbaar voelen. De paradox is dat in deze kwetsbaarheid juist een enorme kracht zit om interventies te plegen op de gevoelsstroom in de communicatie. Dit maakt het contact duidelijker, scherper, hechter, spannender, transparanter, dieper, betekenisvoller.
Kritisch vanuit verbinding
Dit hechte contact biedt ruimte om ook stevig en kritisch te zijn, zonder dat het ‘lijntje’ breekt. Zo kun je niet alleen de mooie dingen, maar ook de shit constructief boven tafel brengen. Dit is geen gemakkelijke opgave. Het vraagt inzicht in je eigen aandeel in het contact; Een scherp waarnemingsvermogen, een helder beeld van je eigen oordeel en gevoel voor je eigen grenzen.
Jeroen Bouman
Haptonoom, Adviseur gedragsverandering